O'zbekistonning Yashil iqtisodiyotga o'tishning strategik va ustuvor yo'nalishlari bo'yicha xalqaro forum
3-4 mart kunlari Toshkentda "Kelajakni yaxshiroq barpo etish: O'zbekiston uchun COVID-19 yashil tiklanish" onlayn xalqaro forumi bo'lib o'tdi. Ushbu forumga O'zbekiston hukumati tomonidan, xususan, Iqtisodiy taraqqiyot va kambag’allikni qisqartirish vazirligi, Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Gidrometeorologiya xizmati markazi va Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo'mitasi va Birlashgan millatlar tashkiloti Yevropa Iqtisodiy Komissiyasi, Yevropa Ittifoqi delegatsiyasi va Birlashgan Millatlar Tashkilotining taraqqiyot dasturi vakillari bilan birgalikda o’tkazildi.
Milliy va xalqaro ekspertlar ishtirok etgan ushbu forumning asosiy maqsadi hukumat, biznes va jamiyat birlashishi va keng miqyosda yashil iqtisodiyotga o'tish uchun yangi siyosat va imtiyozlarni yaratish yo'llarini aniqlash edi.
Xalqaro forum uchta maqsadga ega bo’lib, birinchisi – yashil tiklanish va barcha manfaatdor tomonlarni birlashtirishga yo'naltirilgan holda, O'zbekistonning yanada yaxshiroq rivojlanishi uchun nimani anglatishini aniqlashtirish. Ikkinchisi – qayta tiklanadigan energiya manbalari, energiya samaradorligi, iqlim o'zgarishini yumshatish siyosati va O'zbekistonning yashil iqtisodiyotga o'tishini o'z ichiga olgan siyosat qanday qilib yaxshiroq va barqaror jamiyat va iqtisodiyotni tiklashi, tabiiy resurslar va atrof-muhitga bosimni kamaytirish. Uchinchisi – COVID-19 pandemiyasi paytida ham, undan keyin ham O'zbekiston iqtisodiyotini yashil iqtisodiyotni tiklash orqali qo'llab-quvvatlash bo'yicha tavsiyalar va amaliy harakatlar to'plamini shakllantirish.
Forumda "Yashil tiklanish va O'zbekistonda yashil iqtisodiyotga o'tish" siyosiy qisqacha xulosalari taqdim etildi. Ushbu qisqacha ma'lumot O'zbekistonning yashil rivojlanishiga ko'maklashishda strategik ahamiyatga ega bo'lgan energetika, qurilish, suv, qishloq xo'jaligi va yashil moliyalashtirish kabi sohalar bo'yicha rivojlanishning ustuvor yo'nalishlarini belgilab beradi.
O'zbekistonning yashil iqtisodiyotni rivojlantirish bo'yicha ishlari 2020 yil va COVID-19 pandemiyasi oldidan, xususan, 2019 yil oktyabrda "2019-2030 yillarda O'zbekiston Respublikasini yashil iqtisodiyotga o'tish strategiyasini" qabul qilish orqali amalga oshirildi. Ushbu strategiya energiya samaradorligini oshirish, qayta tiklanadigan energetikadan foydalanishni kuchaytirish, resurslardan foydalanish samaradorligi va ekinlarning hosildorligini oshirish va yerlarning degradatsiyasini cheklash orqali milliy issiqxona gazlari (GH) chiqindilarini kamaytirish maqsadlarini belgilaydi.
Ushbu milliy strategiyani amalga oshirish 2020 yilda sekinlashgan bo'lsa-da, resurslar COVID-19 pandemiyasining ijtimoiy-iqtisodiy ta'sirini bartaraf etishga yo'naltirilganligi sababli, ushbu global sog'liqni saqlash inqirozi aholi salomatligi, iqlim va tabiat o'rtasidagi bog'liqlikni ta'kidladi va uning kuchli turtki bo'lishi mumkin yashil iqtisodiyotni qurish (iqlim o'zgarishiga javoban global va dairesel iqtisodiyotga global o'tish holatida bo'lgani kabi).
Ushbu milliy strategiyani amalga oshirish 2020 yilda sekinlashgan bo'lsa-da, resurslar COVID-19 pandemiyasining ijtimoiy-iqtisodiy ta'sirini bartaraf etishga yo'naltirilganligi sababli, ushbu global sog'liqni saqlash inqirozi aholi salomatligi, iqlim va tabiat o'rtasidagi bog'liqlikni yaqqol ko’rsatib berdi va uning kuchli impulsi yashil iqtisodiyotni qurish uchun asosiy vosita sifatida ishlatilishi mumkin.
Onlayn xalqaro forum O'zbekiston uchun oldinga siljish yo'lida past uglerodli va yashil yo'lni aniqlashga yordam berdi va bu yo'l orqali IG chiqindilarining ko'payishi ulushidan iqtisodiy tiklanishning ta’sirini ajratish uchun strategik investitsiyalar kiritilishi mumkin. Tadbir doirasida bo'lib o'tgan mutaxassislar rahbarligidagi to'rtta mashg'ulotlar ushbu konsepsiyani shakllantirishga yordam berdi:
- “Oldinga ijobiy siljish: Yashil tiklanish va oldinga yo'nalish” bu pandemiyaning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishga ta'siri va yashil tiklanish rejalarini tuzish va resurslardan samarali foydalanishni kuchaytirish uchun mavjud bo'lgan siyosiy va moliyaviy vositalar masalalarini muhokama qilishga imkon berdi.
- "O'zbekistonda yashil tiklanish uchun bo'shliqlar va imkoniyatlarni aniqlash" 2019-2030 yillarda yashil iqtisodiyot strategiyasini COVID-9 tiklanish rejalari bilan bog'liq holda o'rganishga yordam berdi, buning uchun BMTTD Hukumatning siyosiy asoslarda yechimlar tayyorlashini qo'llab-quvvatlaydi va oldinga siljishning ustuvor yo'nalishlari va eng yaxshi yo'llari to'g'risida fikr almashadi.
- "Yashil moliyalashtirish vositalariga chuqur kirish": tegishli investitsiya vositalari uchun xavfni kamaytiradigan omillarni va shu bilan bog'liq loyihalarni moliyalashtiruvchi mavjud xalqaro fondlar va muassasalarni aniqlash bilan birga, tegishli moliya vositalari bilan milliy va xalqaro tajribani qamrab oldi.
- "Xususiy sektorda raqamli transformatsiya uchun qulay muhit" bu xususiy sektorning O'zbekistonning raqamli transformatsiyasi va yashil tiklanishini qo'llab-quvvatlashdagi potentsialini to'liq ochishga urinishda yuzaga keladigan huquqiy asoslar, moliyalashtirish, ulanish va infratuzilma bilan bog'liq muammolarni ko'rib chiqishga imkon berdi.
To'rt mashg'ulotning hammasi panel muhokamalari bilan yakunlandi va forumning o'zi O'zbekistonning yashil tiklanishi uchun birgalikda kelishilgan ustuvor harakatlarning umumiy ko'rinishi bilan yopildi. Forumda milliy va xususiy sektorlarning, ommaviy axborot vositalarining manfaatdor vakillari va keng jamoatchilik vakillari ishtirok etishdi va ularning ovozlarini tinglashdi.
Forum tavsiyalari yig'ilib, O'zbekiston hukumatiga yashil iqtisodiyotga o'tishning amaliy qadamlarini birgalikda maslahatlashish va chuqur tadqiqotlar boshlash uchun taqdim etilishi ko’zda tutilmoqda.
Manba: O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligi
