Ижтимоий тармоқларда дорихоналарда ўтказилган тезкор рейдлар натижасида «Йодомарин», «Кардиомагнил» ва «Нимесил» дориларининг қалбаки турлари аниқланганлиги ҳамда Мухбир Далиев канали орқали “Berlin Chemie AG Menarini Group компаниясининг «Dikloberl N» дори воситасини Ўзбекистонда «Diklobiril Mr» номи остида «MERRYMED FARM» компанияси савдога чиқарган” номли мақолалар эълон қилинган.

Ўзбекистон Республикаси Монополияга қарши курашиш қўмитаси ижтимоий тармоқларда жойлаштирилган “MERRYMED FARM” МЧЖ томонидан Германиянинг “Берлин-Хеми” компаниясининг “ДИКЛОБЕРЛ” дори воситасини “ДИКЛОБИРИЛ-MR”, “НИМЕСИЛ” дори воситасини “MER NIMES”, Польшанинг “Takeda Pharma AC” компаниясининг “КАРДИОМАГНИЛ” дори воситасини “МЕР КАРДИМАГНИС” номи остида сотувга чиқарилганлиги тўғрисидаги маълумотга нисбатан қуйидагиларни маълум қилади.
Монополияга қарши орган Ўзбекистон Республикаси “Рақобат тўғрисида”ги Қонунининг 13-моддасига асосан инсофсиз рақобат ҳолатларини, шу жумладан интеллектуал мулк соҳасидаги инсофсиз рақобат ҳолатларини кўриб чиқади. Хусусан, рақобатчи хўжалик юритувчи субъект томонидан Ўзбекистон ҳудудида қонуний ҳимояда бўлган товар белгига ўхшаш ёки адаштириб юбориш
даражасида ўхшаш бўлган белгидан фойдаланганлик ҳолати, аввал фуқаролик муомаласига киритилган товарни ташқи безатилишини, шаклини, номини, тамғаланишини, этикеткасини, ўровини, ранглар уйғунлигини, товар белгисини такрорлаш каби ҳолатларда кузатилади.
Монополияга қарши орган ваколат доирасида ишни кўриб чиқишда товарнинг таркиби ёки унинг инсон саломатлигига ножўя таъсири каби масалаларни бевосита ўрганмайди, агар мурожаатни кўриш жараёнида товарнинг таркиби бўйича шубҳа ёки бирор маълумот аниқланса ёҳуд инсон саломатлигига ножўя таъсир қилганлик ҳолати аниқланса, ушбу ҳолатларга ҳуқуқий баҳо бериш ваколати бўлган тегишли органга иш ҳужжатлари ва маълумотларни кўриб чиқиш учун юборади. Шунингдек, ушбу дориларнинг таъсири бўйича Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги ўз муносабатини билдирган.
Юқоридаги ҳолат бўйича, агар Германиянинг “Берлин-Хеми” ва Польшанинг “Takeda Pharma AC” компаниялари ўзларининг интеллектуал мулк ҳуқуқидан “MERRYMED FARM” МЧЖ томонидан рухсатсиз фойдаланаётганлигини билдириб, унга нисбатан тегишли ҳуқуқий чора кўришни сўраб монополияга қарши органга мурожаат этган тақдирда ушбу мурожаат белгиланган тартибда кўриб чиқилиши таъминланади.
Шу билан бирга таъкидлаш жоизки, Ўзбекистон Республикаси “Дори воситалари ва фармацевтика фаолияти тўғрисида” ги Қонуннинг 3-моддасига кўра, Ўзбекистон Республикасида рўйхатдан ўтказилган дори воситаларининг ғайриқонуний нусхалари бу – интеллектуал мулк тўғрисидаги қонун ҳужжатлари бузилган ҳолда муомалага киритилган дори воситаларидир.
Ўз навбатида, Ўзбекистон Республикаси “Товар белгилари, хизмат кўрсатиш белгилари ва товар келиб чиққан жой номлари тўғрисида”ги Қонуннинг
27-моддасига кўра, товар белгисидан ёки адаштириб юбориш даражасида у билан ўхшаш бўлган белгидан товарларда, товарларнинг этикеткаларида, ўровларида қонунга зид равишда фойдаланилганда улар контрафакт ҳисобланади.
Амалдаги қонунчиликка кўра, дори воситаларининг тиббиёт амалиётида қўлланилишига, улар давлат рўйхатидан ўтказилганидан кейин рухсат этилади.
Дори воситаларини давлат рўйхатидан ўтказишда дори воситалари, тиббий буюмлар ўтказиш ҳужжатларини баҳолаш доирасида ишлаб чиқариш шароитларини, дори воситаларининг норматив ҳужжатлар талабларига мувофиқлигини, сифати, самарадорлиги ва хавфсизлиги, қўллашда кутилаётган самаранинг инсон саломатлиги хавфи нуқтаи назардан синовлардан ўтказилади.
Ўз навбатида, “MERRYMED FARM” МЧЖнинг юқоридаги дори воситалари ҳам ушбу синовлардан белгиланган тартибда ўтказилган ҳолда давлат рўйхатига олинган.

Бироқ, Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг “Дори воситаларини, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва стандартлаштириш давлат маркази” ДУК томонидан дори воситаларини рўйҳатдан ўтказишда уларнинг номи бошқа хўжалик юритувчи субъектнинг аввал рўйҳатдан ўтказган дори воситасининг савдо номига ёки товар белгисига ўхшаш ёки адаштириб юбориш даражасида ўхшашлиги текширилмайди.
Бунинг натижасида қўлланилиши бир хил бўлган дори воситалари ўхшаш
ёки адаштириб юбориш даражасида ўхшаш номлар билан рўйхатдан
ўтказилмоқда.
Бу эса ўз навбатида, хўжалик юритувчи субъектларнинг аввал рўйҳатдан ўтказган товар белгисига бўлган ҳуқуқларини бузилишига ва истеъмолчиларнинг ушбу дори воситасини харид қилишда чалғишига олиб келади. Мазкур ҳолат инсофсиз рақобат ҳолатларини юзага келтиради.
Монополияга қарши орган томонидан тегишли мурожаатларга асосан
шу каби инсофсиз рақобат ҳолатлари белгиланган тартибда кўриб чиқилиб, уларни бартараф қилиш чоралари кўриб келинмоқда.
Жумладан, Покистоннинг “Nabiqasim Industries Pvt Ltd” компаниясининг “KLEEN ENEMA” товар белгисига “KLINING ENEMA” кўринишида, Латвиянинг “GRINDEKS, Akciju Sabiedriba” компаниясининг “MИЛДPOHAT” товар белгисига “МИЛДРОМЕД” номи кўринишида, Исландиянинг “Actavis Group PTC enf” компаниясининг “АЛМАГЕЛЬ” товар белгисига “АЛЮМАГЕЛЬ” номи кўринишида, Германиянинг “Sanofi-Aventis Deutschland GmbH” компаниясининг “FESTAL/ФЕСТАЛ” товар белгисига “УНИ ФЕСТАЛ” номи кўринишида, Венгриянинг “CHINOIN Gyogyszer es Vegyeszeti Termekek Gyara Zrt.” компаниясининг “НО-ШПА” товар белгисига “НОШ-ПЕН MR” кўринишида, Ҳиндистоннинг “AJANTA PHARMA LIMITED” компаниясининг “TRIMOL” товар белгисига “ТУРМОЛ” номи кўринишида, Венгриянинг “Egis Gyogyszergyar Zrt” компаниясининг “СУПРАСТИН” товар белгисига “MR СУПРАЛГИН” номи кўринишида, Швейцариянинг “Swiss Pharma International AG” компаниясининг “Боботик” товар белгисига “AKSAN BABOTIK” номи кўринишида, Украинанинг “Юрия-Фарм” МЧЖнинг “РЕОСОРБИЛАКТ” товар белгисига “РЕОСОРБЛАКТОЛ” кўринишида ҳуқуқлари бузилиши бўйича қилган мурожаатлари кўриб чиқилиб, тегишли чоралар қабул қилинган.
Қўмита томонидан Соғлиқни сақлаш вазирлигига дори воситаларини рўйҳатдан ўтказишда рўй бераётган интеллектуал мулк билан боғлиқ қонунбузилиш ҳолатлари тўғрисида, айниқса ушбу ҳолатлар “MERRYMED FARM” МЧЖ ишлаб чиқараётган дори воситаларини рўйхатдан ўтказишда кўплаб учраётгани тўғрисида маълум қилинган.
Шу билан бирга, Қўмита томонидан тегишли вазирлик ва идораларга амалдаги қонунчиликка аввал давлат рўйхатидан ўтказилган ва гувоҳнома берилган дори воситалари ҳамда товар белгисига эга бўлган дори воситалари билан ўхшаш ёки адаштириб юбориш даражасида ўхшашлигини аниқлаш юзасидан экспертизадан ўтказгандан сўнг дори воситаларини давлат рўйҳатидан ўтказиш ва гувоҳнома бериш назарда тутувчи ўзгартириш киритиш тўғрисидаги норматив ҳуқуқий ҳужжат лойиҳасини ишлаб чиқиш ва ваколатли органга киритиш бўйича
таклифлар берилган.

Манба: Ўзбекистон Республикаси Монополияга қарши курашиш қўмитаси