Uchrashuvda Osiyo va Yaqin Sharq va boshqa mintaqalar energetika vazirlari, АСЕАН tadqiqot instituti bosh kotibi, Xalqaro energetika agentligi (IEA) ijrochi direktori va boshqalar ishtirok etdi. Onlayn yig‘ilishda O‘zbekiston energetika vazirining birinchi o‘rinbosari Azim Axmedxadjayev ishtirok etdi.

Uchrashuvda energetika xavfsizligi va iqtisodiy rivojlanishni ta’minlashda uglerod neytralligiga erishishga qaratilgan muvozanatli energetika o‘tishlarining ahamiyati muhokama qilindi.

Ikkinchi yig‘ilishda dunyodagi eng yirik energiya iste’molchisi bo‘lgan Osiyo va muhim energiya ta’minotchisi, yangi va toza energiya manbalarining eng yirik yetkazib beruvchisi bo‘lgan Yaqin Sharq vazirlari uglerod neytralligi yo‘lida hamkorlik qilish yo‘llarini o‘rganish, har bir mamlakat sharoitlarini aks ettiruvchi va barcha amaldagi yoqilg‘i manbalari va texnologiyalardan foydalangan holda turli energiya almashinuvlarini tezlashtirish muhimligi haqidagi munozaralarni chuqurlashtirish uchun yig‘ilishdi.

Iqlim o‘zgarishini umumiy global muammo sifatida hal etishning dolzarbligi, ayniqsa, yirik tabiiy ofatlar va ekstremal ob-havo hodisalari kabi so‘nggi global voqealar nuqtai nazaridan e’tirof etildi. Shuningdek, Parij kelishuvi maqsadlariga erishish uchun barcha mamlakatlar imkon qadar tezroq global uglerod neytralligiga erishishga harakat qilishlari va hissa qo‘shishlari zarurligi ta’kidlandi. 

Barcha ishtirokchilar iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashish uchun energiyaning muvozanatli o‘tishini amalga oshirish muhimligini, shu bilan birga tez o‘zgarib borayotgan global energetika muhitida yetarli energiya ta’minoti hamda o‘rta va uzoq muddatli energiya xavfsizligini ta’minlash zarurligini ta’kidladilar.

Bundan tashqari, talab va taklifning barqaror bo‘lmagan muvozanatini bartaraf etish, shu jumladan dastlabki investitsiyalarni rag‘batlantirish bo‘yicha chora-tadbirlar ko‘rish orqali hamma, ayniqsa aholining kam ta'minlangan qatlamlari uchun arzon, toza energiyadan barqaror foydalanish kelajagini ta’minlovchi uglerod neytralligi yo‘lini rivojlantirish muhimligi yana bir bor tasdiqlandi.

Osiyo global iqtisodiy o‘sishning dvigateli va global energiya talabining asosiy markazi bo‘lib qolishi yana bir bor tasdiqlandi.

Ishtirokchilar kelgusidagi hamkorlikni muhokama qilish, vodorod va ammiak yetkazib berish zanjirlarini qurishda hamkorlikning nafaqat energiya almashinuvini tezlashtirish, balki energiya xavfsizligi nuqtai nazaridan ham muhimligini yana bir bor tasdiqlash muhim degan fikrga kelishdi.

Ishtirokchilar uglerod neytralligiga erishishning yagona yo‘li yo‘q, lekin har bir davlat uchun turli yo‘llar borligi haqida fikr almashdilar. Osiyo mamlakatlaridagi energetika holatlari xilma-xil bo‘lib, har bir mamlakatning sanoat va ijtimoiy tuzilmasi, iqtisodiy rivojlanish bosqichlari va geografik sharoitlar kabi o‘ziga xos sharoitlari energiyaning real o‘tishlarini rag‘batlantirishda o‘z aksini topishi kerakligi ta’kidlandi.

Bundan tashqari, ayniqsa, yarim Orol va arxipelaglarning geografik sharoiti tufayli xalqaro tarmoqlar rivojlanmagan va asosiy energiyaning katta qismi dengiz savdosiga bog‘liq bo‘lgan Osiyoning ayrim qismlarida turli xil energiya manbalarini va ularni barqaror yetkazib berishni ta’minlashga alohida e’tibor qaratish zarurligi ta’kidlandi.

Har bir mamlakatning energiya holatiga mos ravishda uglerod neytralligiga o‘tishni amalga oshirish uchun barcha texnologiyalar va yoqilg‘ilardan foydalanish zarurligi to‘g‘risida kelishib olindi va muqobil energiya manbalari va echimlari mavjud bo‘lmaganda shoshilinch o‘tishlar kutilmagan oqibatlarga olib kelishi mumkinligiga hamma bir ovozdan rozi bo‘ldi.

Har bir mamlakatning ijtimoiy tenglik va inklyuzivlik bilan barqaror energiyaga oʻtish yoʻlini faol va oʻz vaqtida belgilash boʻyicha saʼy-harakatlari va xalqaro koʻmagi muhimligi taʼkidlandi, bu ularning milliy sharoitlarini, barqaror rivojlanish yoʻlini hamda Parij kelishuviga sadoqatida va Barqaror rivojlanish maqsadlari (SDG)da aks ettiradi.

Vazirlar teng energiya almashinuviga erishish uchun davlat va xususiy mablagʻlarni zudlik bilan safarbar qilish zarurligini ta’kidladilar va ayrim mamlakatlar uchun xususiy moliyalashtirishni toʻldirish uchun davlat moliyalashtirishi muhimligini yana bir bor tasdiqladilar.

Yashil rivojlanish boʻyicha Osiyo hamkorligining ikkinchi vazirlar yigʻilishining oʻtkazilishi har bir davlatning dolzarb ehtiyoji boʻlgan yashil rivojlanishning samarali yoʻllarini ishlab chiqish boʻyicha xalqaro hamjamiyat saʼy-harakatlarini muvofiqlashtirishda muhim qadam boʻldi.

Manba: Oʻzbekiston Respublikasi Energetika vazirligi